بیست و پنجمین «نشست سران اتحادیه آفریقا» با موضوع «توانمند سازی زنان و توسعه آفریقا» در حالی به میزبانی آفریقای جنوبی در حال برگزاری است که اخبار این نشست تحت الشعاع یک حاشیه مهم تر از متن قرار گرفته است و آن حضور رییس جمهور سودان، عمر البشیر، در محل اجلاسیه می باشد. به حکم دادگاهی در آفریقای جنوبی عمر البشیر موقتا ممنوع الخروج شده است.
عمر البشیر از سال ۲۰۰۹ میلادی به اتهام ارتکاب جرایم جنگی، جرایم علیه بشریت و جرم نسل کشی تحت تعقیب «دیوان کیفری بین المللی» می باشد و تا کنون دو قرار جلب از سوی شعبه مقدماتی دیوان علیه وی صادر گردیده است. عضویت آفریقای جنوبی در دیوان کیفری بین المللی موجب شده است که در آستانه سفر البشیر به آفریقای جنوبی مقامات دیوان با یاداوری تعهدات بین المللی آفریقای جنوبی خواستار اجرای قرار جلب البشیر از سوی این کشور شده اند.
در ابتدا شعبه مقدماتی دوم دیوان، متعاقب درخواست دادستان دیوان مبنی بر اعلان وضعیت تعهدات آفریقای جنوبی نسبت به دستگیری عمر البشیر، در تصمیمی فوری اعلام نمود که آفریقای جنوبی بنابر قواعد بین المللی ملزم و متعهد به اجرای قرار جلب عمر البشیر می باشد و مصونیت دیپلماتیک وی مانع از اجرای این تعهد نمی باشد. بنابر استدلال شعبه مقدماتی دیوان، ارجاع وضعیت سودان از سوی شورای امنیت به منزله «سلب ضمنی» مصونیت رییس جمهور سودان از سوی شورای امنیت می باشد و بنابراین آفریقای جنوبی نمی تواند به تصمیم اتحادیه آفریقا مبنی بر لزوم عدم همکاری با دیوان جهت اجرای قرار جلب البشیر استناد جوید. شعبه مقدماتی در تصمیم خود اشاره کرده است که در روزهای گذشته با نمایندگان دولت آفریقای جنوبی در نشستی حضوری تعهدات ایشان را توضیح داده است.
رییس مجمع دول عضو دیوان نیز با انتشار بیانیه ای با یاداوری معطل ماندن اجرای قرار جلب عمر البشیر از دولت آفریقای جنوبی درخواست نمود با اجرای این قرار و بازداشت عمر البشیر به تقویت دیوان کمک نماید.
در آخرین تحولات، دادگاه عالی آفریقای جنوبی در «پروتوریا» با صدور یک «دستور موقت» دولت این کشور را ملزم کرده است تا از خروج عمر البشیر تا اتخاذ تصمیم بعدی در ارتباط با اجرا یا عدم اجرای قرار جلب وی جلوگیری نماید. این تصمیم به مقامات انتظامی و همچنین وزیر کشور آفریقای جنوبی ابلاغ شده است. قرار است دوشنبه صبح دادگاه درباره وضعیت قرار جلب عمر البشیر تصمیم گیری کند. دولت آفریقای جنوبی با اشاره به مصونیت شرکت کنندگان نشست سران اتحادیه آفریقا با رای دادگاه به شدت مخالفت کرده است. «مرکز دادخواهی آفریقای جنوبی» که از سازمان های فعال در حوزه حقوق بشر می باشد از دادگاه درخواست نموده است تصمیم دولت مبنی بر اعطای مصونیت به تمام شرکت کنندگان را ملغی اعلام کند.
حال همه منتظر اعلان تصمیم دادگاه آفریقای جنوبی در روز دوشنبه هم زمان با پایان یافتن نشست سران اتحادیه آفریقا در ارتباط با وضعیت جلب عمر البشیر هستند.